↣सामान्य विज्ञान इयत्ता ५ वी: -
(१) मानवी शरीर व काही अंतरींद्रीय:-
- मेंदू हा शरीराच्या सर्व अवयवाचे व त्याच्या
कार्याचे नियंत्रण करतो .
- केसा सारख्या लहान रक्त वाहिन्यांना
"केशवाहिन्या" म्हणतात.
(२) अन्नपचन :-
- अन्नाचे पचन अन्ननलिकेत होते.
- अन्नपचनाचा क्रम : तोंड→ग्रासिक→जठर→
लहान आतडे→मोठे आतडे→गुदद्वार.
(३) आहार :-
- व्यक्तीच्या गरजेनुसार सर्व अन्नघटक पुरेशा व
योग्य प्रमाणात घेणे म्हणजेच " संतुलित आहार"
किंवा "चौरस आहार" होय.
- काही अन्नघटकाच्या कमतरते मुळे विकार
जडतात त्याला अभावजन्य विकार किंवा
त्रुटीजन्य विकार म्हणतात .
अ) जीवनसत्त्वाच्या कमतरते मुळे होणारे
विकार व उपाय :-
- ए जीवनसत्व → रातांधळेपणा →आहारात
पालेभाज्या,पिकलेली फळे,पपई, दूध.
- बी जीवनसत्व - जीभ लाल होणे , त्वचा
खरखरीत होणे- आहारात पालेभाज्या,दूध
- सी जीवनसत्व - हिरड्यातून रक्त येणे-
आहारात आवळा लिंबू, संत्रे, मोड आलेली
कडधान्य.
- डी जीवनसत्व - पायाची हाडे वाकणे,पाठीला
बाक येणे- कोवळा सूर्यप्रकाश, शर्कलिव्हर
ऑइल व कॉडऑइल.
- अन्नपदार्थ अंबावल्यामुळे जीवनसत्वात वाढ
होते व त्याची पौष्टीकता वाढते.
- अन्नपदार्थ जास्त काळ शिजवल्यावर त्यातील
काही जीवनसत्व नाश पावतात.
(४) रोगजंतू व रोगप्रसार :
- क्षय,घटसर्प हे संसर्गजन्य रोग आहेत.
- टॉयफॉईड, कॉलरा, जुलाब आतड्याचे रोग.
- कावीळ,टॉयफॉईड,कॉलर, पोलिओ,हगवण
या रोगांचा प्रसार पाण्यामार्फत होतो.
- खरूज,नायटा यांसारखे रोग संपर्कजन्य आहेत
- हिपॅटॅटिस बी " हा कावीळाचा प्रकार आहे .
(५) रोगप्रतिबंध :-
लसिंचे नाव :-
- BCG - घटसर्प, डांग्या खोकला,धनुर्वात.
- पोलिओ - पोलिओ
- गोवर - घटसर्प, धनुर्वात.
(६)नैसर्गिक साधनसंपत्ती :-
- खाणीतून मिळणाऱ्या दगडापासून धातू
बनवतात त्याला धातूपाषाण म्हणतात.
- खडकापासून मातीचा २.३ सेमी थर तयार
होण्यासाठी ८०० ते १००० वर्ष लागतात.
- डोंगर उतारावर घातलेल्या बांधांना ताली किंवा
ओटे म्हणतात.
(७) पदार्थाचे कणस्वरूप :-
- पदार्थ द्रव्याचे बनलेले असतात.
- द्रव्याला वस्तुमान असते.
- पदार्थ जेव्हा दार्व पदार्थात विरघळतात तेव्हा
त्यांचे सूक्ष्म कण सुटे होऊन द्रवात मिसळतात.
(८) पदार्थाचे गुणधर्म :-
- उष्णता वाहून नेण्याची क्षमता असणाऱ्या
पदार्थाना उष्णतेचे "सुवाहक " म्हणतात .
उदा. तांबे ,सोने, चांदी,अल्युमिनियम,लोखंड.
- उष्णता वाहून नेण्याची क्षमता नसणाऱ्या
पदार्थांना "उष्णतेचे दुर्वाहक" म्हणतात.
उदा. प्लास्टिक,ऑक्रीलीक,रबर,लाकूड,
कागद, कापड इ.
-चुंबकीय पदार्थ - लोखंड,कोबाल्ट,निकेल.
(९) बदल :-
- पुन्हा -पुन्हा उलट-सुलट क्रमाने होऊ
शकणाऱ्या बदलांना "परिवर्तनीय बदल "
म्हणतात.
- ठराविक कालावधीनंतर पुन्हा-पुन्हा घडून
येणारे बदल म्हणजे "आवर्ती बदल"
उदा. भरती-अहोटी, घड्याळाचा काटा.
- पुन्हा- पुन्हा घडणाऱ्या बदलातील कालावधी
सामान नसल्यास अशा बदलांना "अनावर्ती
बदल "म्हणतात.
उदा- भूकंप,त्सुनामी, वादळ.
(१०) भौतिक बदल :-
- जे बदल घडताना मूळ पदार्थ आहे तसाच
राहतो , नवीन पदार्थ तयार होत नाही अशा
बदलांना भौतिक बदल म्हणतात.
- उष्णतेमुळे द्रवाचा वाफ तयार होणे याला
बाष्पीभवन म्हणतात . या उलट वाफ थंड
होऊन पुन्हा तिच्यापासून द्रव बनणे याला
संद्रीभवन म्हणतात.
(११) रासायनिक बदल :-
- जे बदल झाल्यामुळे मूळ पदार्थाचे रुपांतर
नवीन गुणधर्माच्या पदार्थात होते त्याला
रासायनिक बदल म्हणतात.
उदा- क्षरण व ज्वलन.
Comments
Post a Comment